Een vraag aan Grok

Leerplichtwet?

21-2-2025 typte ik op X Grok ‘Leerplichtwet?’

Dit kwam als reactie binnen een paar seconden:

Het lijkt erop dat je vraagt naar de Leerplichtwet. Ik neem aan dat je de Nederlandse Leerplichtwet bedoelt, aangezien de term Nederlands is. Klopt dat? Zo ja, hier is een korte uitleg:

De Leerplichtwet in Nederland is een wet die regelt dat kinderen verplicht onderwijs moeten volgen. Deze wet werd oorspronkelijk ingevoerd in 1969 en vervangt de eerdere Leerplichtwet van 1900. Het doel is om te zorgen dat alle kinderen tussen 5 en 16 jaar (en in sommige gevallen tot 18 jaar) onderwijs krijgen.

Leeftijd: De leerplicht begint op de eerste dag van de maand nadat een kind 5 jaar wordt en eindigt meestal aan het einde van het schooljaar waarin het kind 16 wordt. Voor jongeren die geen startkwalificatie (zoals een havo-, vwo- of mbo-2-diploma) hebben, geldt een verlengde kwalificatieplicht tot 18 jaar.

Uitzonderingen: Er zijn uitzonderingen, bijvoorbeeld bij ziekte, religieuze vieringen of als een kind is vrijgesteld om andere redenen (zoals thuisonderwijs onder strikte voorwaarden).

Handhaving: Gemeenten zien toe op naleving, en overtreding (zoals spijbelen) kan leiden tot boetes of andere maatregelen.

Als je iets specifieks over de Leerplichtwet wilt weten, zoals de geschiedenis, recente wijzigingen of een specifiek artikel, laat het me weten!

Leerplicht afschaffen

15 webpagina''s

Het idee om de leerplicht af te schaffen is een onderwerp dat regelmatig terugkomt in discussies over onderwijs in Nederland. Het roept sterke reacties op, zowel voor- als tegenstanders hebben stevige argumenten. Laten we dit stap voor stap bekijken.

Argumenten vóór afschaffing

Schoolplicht vs. leerplicht: Critici stellen dat de huidige Leerplichtwet (1969) in de praktijk een schoolplicht is geworden. Kinderen moeten naar school, maar dat garandeert niet dat ze daadwerkelijk leren wat bij hen past. Voor sommige kinderen, zoals hoogbegaafden of kinderen met speciale behoeften, werkt het systeem averechts en leidt het zelfs tot demotivatie of schade.

Andere wetten voldoende: De oorspronkelijke reden voor de leerplicht in 1901 was het tegengaan van kinderarbeid. Tegenwoordig beschermen andere wetten, zoals arbeidsregelgeving, kinderen hiertegen, waardoor de leerplicht minder urgent lijkt.

Vrijheid en eigen motivatie: Voorstanders van afschaffing pleiten voor een systeem waarin kinderen uit intrinsieke motivatie leren, in plaats van dwang. Ze wijzen op alternatieven zoals thuisonderwijs of flexibele leertrajecten, die in sommige landen succesvol zijn.

Ouders en kinderen centraal: De leerplicht zou de rechten van ouders en kinderen te veel beperken. Als ouders en kinderen zelf mogen kiezen, kan onderwijs beter aansluiten bij individuele behoeften.

Historisch perspectief: Sommigen beweren dat analfabetisme al afnam vóór de invoering van de leerplicht, bijvoorbeeld door het Kinderwetje van Van Houten (1874), en dat de wet dus niet zo’n groot verschil heeft gemaakt als vaak gedacht.

Argumenten tégen afschaffing

Gelijke kansen: De leerplicht zorgt ervoor dat alle kinderen, ongeacht hun achtergrond, toegang hebben tot onderwijs. Zonder deze verplichting riskeren vooral kinderen uit kansarme gezinnen uitsluiting.

Maatschappelijk belang: Onderwijs is essentieel voor een goed functionerende samenleving. Zonder leerplicht zouden meer jongeren zonder basisvaardigheden of diploma’s de arbeidsmarkt betreden, met economische en sociale gevolgen.

Bescherming van kinderen: De wet beschermt kinderen tegen ouders die hen liever thuis houden of laten werken. Zonder leerplicht bestaat het risico dat deze praktijken terugkeren.

Praktische problemen: Als de leerplicht verdwijnt, hoe organiseer je dan onderwijs? Scholen, leraren en financiering zijn nu gebaseerd op een verplicht systeem. Afschaffing zou chaos kunnen veroorzaken.

Bewezen succes: De leerplicht heeft Nederland geholpen een hoog opleidingsniveau te bereiken. Het afschaffen ervan zou dit in gevaar kunnen brengen.

Alternatief: van leerplicht naar leerrecht?

Een middenweg die vaak wordt voorgesteld, is de overstap van leerplicht naar leerrecht. Dit idee, gesteund door onder meer de Vereniging Openbaar Onderwijs en sommige politici (zoals D66), draait om het garanderen van onderwijs dat past bij elk kind, zonder de nadruk op verplichte schoolgang. Het zou bijvoorbeeld meer ruimte kunnen bieden aan thuisonderwijs of alternatieve leerwegen, terwijl het recht op ontwikkeling centraal blijft. Critici van dit idee vrezen echter dat het in de praktijk moeilijk uitvoerbaar is en dat het risico op ongelijkheid blijft.

Huidige context (februari 2025)

Op dit moment is er geen concrete beweging om de Leerplichtwet af te schaffen. Wel groeit de aandacht voor thuiszitters (kinderen die geen passend onderwijs krijgen, ondanks de leerplicht) en de roep om flexibeler beleid. In 2023 werd geschat dat minstens 15.000 kinderen thuiszitten, wat de discussie over de effectiviteit van de huidige wet aanwakkert. Tegelijkertijd blijft de kwalificatieplicht (tot 18 jaar zonder startkwalificatie) een belangrijk instrument om schooluitval te voorkomen.

Mijn kijk

De leerplicht heeft historisch veel goeds gebracht, zoals het terugdringen van analfabetisme en het creëren van kansen. Maar het systeem kraakt: het past niet altijd bij de diversiteit van kinderen anno 2025. Afschaffen lijkt riskant zonder een sterk alternatief, maar hervorming – bijvoorbeeld meer maatwerk en erkenning van andere leerwegen – zou een realistischer stap kunnen zijn. Wat denk jij? Moet de leerplicht weg, of is het een kwestie van aanpassen?

Deze tekst hierboven verscheen na 2 seconden.

…

Ben jij al bekend met Grok en chatgpt?

Zie jij de AI overname uitgerold worden? Zie jij dat scholen over een jaar of 10 niet meer zullen bestaan?

Leraren en boeken worden overbodig.

Welke functie houdt de school over in 2030?

Genoeg om over na te denken.